تحلیل همدیدی سامانه‌های گردوغباری در استان خوزستان

یکی از بلایای طبیعی که استان خوزستان را به دلیل موقعیت جغرافیایی و همجواری آن با پهنه‌های بزرگی از مناطق بیابانی تحت تأثیر قرار می‌دهد، پدیده­ی نامطلوب گرد و غبار است. این پژوهش پس از استخراج 50 سامانه­ی گردوغباری شاخص و تفکیک آنها به دو دوره­ی سرد و گرمِ سال طی دوره­ی آماری (2005 – 1996)، با استفاده از نقشه‌های ترکیبی ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال و فشار متوسط تراز دریا، نقشه‌های بردار باد، خطوط هم‌سرعت و جریان هوا در دو سطح 500 هکتوپاسکال و سطح متوسط دریا در محدوده­ی 0 تا 50 درجه شمالی و 0 تا 70 درجه شرقی و تصاویر ماهواره‌ای برای دو سامانه­ی گردوغباری شاخص انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد در دوره­ی سرد سال سیستم‌های مهاجر بادهای غربی و رودباد جبهه­ی قطبی (PFJ) همراه آن و در دوره­ی گرم سال کم‌فشارهای حرارتی سطح زمین مهمترین عامل در ایجاد و شکل‌گیری پدیده­ی مذکور دراستان خوزستان می‌باشند. هنگامی­که یک فرود عمیق در غرب منطقه­ی مورد مطالعه بر روی بیابان­های کشورهای همجوار قرار گیرد و سرعت باد در آن به سرعت رودباد برسد، در صورت فراهم بودن شرایط محیطی، با ایجاد ناپایداری در سطح زمین سبب گرد و غبار و انتقال آن  به استان خوزستان می‌شود. در دوره­ی گرم سال نیز کم‌فشارهای حرارتی سطح زمین و بخصوص کم‌فشار خلیج­فارس با مکش هوای بیابان­های اطراف (شبه­جزیره عربستان) یکی از عوامل ایجاد گردوغبار می‌باشد. مسیر حرکت امواج گردوغباری و نحوه­ی استقرار محور فرود و مراکز کم­فشار سطح زمین و همچنین تصاویر ماهواره‌ای مورد استفاده نشان می‌دهد مهمترین منابع گرد ‌و ‌غبارهای وارده به استان خوزستان شامل    بیابان­های جنوبی عراق، شمال عربستان، جنوب­ شرق سوریه و تا اندازه‌ای شمال صحرای آفریقا می‌باشد.